İbn Sina ve Tıbbı Üzerine

‘İbn Sina’ olarak bilinen ama Batı kaynaklarında daha çok ‘Avicenna’ ismi ile geçen ‘Şeyhül Reis’ yani ünlü İslam tıp hekimi kimdir? Ayrıca bu adamı bu kadar meşhur yapan neydi? İbn Sina'nın dünya tıbbını bu kadar uzun süre etkilemesinin sebebi tabii ki sunduğu yeni fikirler ve tıbbı sistemleştirdiği ünlü eseri ‘El-Kanun-fi’t-Tıbb’ adlı eseri. Batı’da bilindiği adı ile ‘Canon’ adlı eserinde nelerden mi bahsediyor? Nelerden bahsetmiyor ki…

Kitabın nelerden bahsettiğini söylemeden önce İbn Sina ilk nasıl meşhur oldu ona bakalım. 16 yaşındaki İbn Sina, Buhara padişahı Nuh b. Mansur’u hiç bir hekim tedavi edemezken parlak zekası sayesinde Sultanı tedavi etti ve sonrasında ünlü bir hekim olmanın kapıları genç İbn Sina'ya birer birer açıldı. Sultan birçok hediyenin yanında ona kendi geniş kütüphanesini kullanma izni vermişti. Bu kütüphane onun için bulunmaz nimetti. Neden mi? İbn Sina'nın kibirli ve kendini beğenmiş olduğunu da hatırlatarak kütüphaneden ayrılırken yaptığı iddia edilen şu olaya bakın. Efendim, İbn Sina kütüphanedeki kitapları ezberledikten sonra kimse bu bilgileri öğrenemesin diye kütüphaneyi yakıp da kaçmış. 

Öğrencisine bir gün söylediği ''On sekiz yaşıma kadar öğrendiğim bilgiler dışında sonraları hiçbir yeni bilgi öğrenmedim, sadece öğrendiğim bilgilerde derinleştim.'' sözleri ile kütüphaneyi yakması göz önüne alınırsa öğrenme aşkının insana neler yaptırdığını görebiliriz. Gerçi İbn Sina’nın bu tarz maceraları bitmiyor. Tartışmaya girdiği kişinin sen bu konuyu bilmiyorsun sözü üzerine bilmediği konu üzerine üç yıl çalıştıktan sonra kendisini aşağılayan Cübbai İbn Sina'dan özür dilemek zorunda kalmıştır. 

İbn Sina’nın tıbbı başlığına da değinelim dedim. İbn Sina’nın en önemli tıp eseri olan ve Türkçe 5 cilt olarak yayımlanan ‘El-Kanun-fi’t-Tıbb’ eseri ile tıp alanında asıl ününe kavuştu. Bu kitap bugünkü tıbbın temellerini oluşturmaktadır. Yani bugün kullanılan tıbbın pek çok dalı bu eserde ayrıntılı bir şekilde anlatılmaktadır. Ameliyatların nasıl yapılacağı, hangi ilacın hangi kişilik özelliklerine sahip insanlara uygulanacağı gibi konular bulunmaktadır. Bu kitapla ilgili çok ilginç bir bilgi daha söyleyeyim. Kitabın tüm sistemi dört unsur olarak bilinen su, hava, toprak, ateş üzerinden inşa edilmiştir. Külliyattın ilk cildinde dört unsur teorisi ayrıntıyla anlatılmış ve kendinden sonra gelen tüm hekimleri etkilemiştir. İbn Sina neden 4 unsuru seçti ve tahta maddesi (Evet evet tahta doğru duydunuz zira tahta eski Çin tıbbında önemli bir yer teşkil etmekteydi.) neden es geçildi  bilmiyoruz. Lakin bizim genel olarak bildiğimiz gibi 4 unsur dünya üzerinde yaygın olarak kalmıştır. 

Eee  bu adam sadece tıpçı mı? Tabi ki hayır. Felsefe alanında o kadar geniş çalışmaları vardır ki onlarda başka yazıya artık. 

Bu arada araştırma yaparken aşağıdaki parçaya rastladım ve paylaşmak istedim. Rodion İvanov'u Avicenna (İbn Sina) adlı bir parça çalmaya iten nedir bilemiyoruz ama bu alanda şimdiye kadar karşılaştığım en ilginç şeydi :)

 Klasik İbn Sina fotoğraflarından azıcık sıkıldığım için farklı ülkelerdeki İbn Sina algısını merak ettim ve en iyi pullardan anlaşılır dedim ve bunlara ulaştım. İbn Sina ile beraber çizilen cisimlere dikkat edin aralarında çok ilginç nesneler var .